Kleuters voorbereiden om te leren lezen en schrijven, een hele klus in de derde kleuters. Bij veel kleuters gaat het vanzelf, maar wat met de kleuters die hier moeite mee hebben? Je voorziet opdrachtkaarten in verschillende niveaus, spelmaterialen die uitdagend zijn, kringmomenten met probleemstellingen. En toch zijn er kleuters die hier niet in groeien, die het aanbod ontwijken.
Begin dit schooljaar ontdekte ik het ontwerpen, werkblaadjes die we vorige jaren deden, verwerkte ik tot uitdagende opdrachten, coöperatieve werkvormen en gezelschapsspelletjes.
Eerste fase: september - november
In deze blog ga ik me concentreren op het ontwikkelen van taal en letters. Ik verwerkte hier een groeilijn in. In de eerste maanden focuste ik me voor de auditieve ontwikkeling op rijmen. Ik ontwikkelende 3 verschillende materialen in 3 werkvormen voor in de klas en 1 activiteit om de interactie met ouders te stimuleren.
Bewegend leren met autorijmen
Op speelgoedautootjes worden kaartjes gekleefd. De kleuters rijden deze naar de juiste straat met het juiste rijmwoord.
Coöperatief leren met kleurenrijmen
De helft van de groep krijgt een wasknijper in een kleur, de andere helft van de groep krijgt een kaart. Elke kleur en wasknijper rijmt met een kaart, de kleuters stappen door elkaar en proberen een match te vinden. Samen gaan de kleuters de kaartjes benoemen, sommige kleuters gaan al vooruitdenken: welke kleur zou kunnen rijmen met mijn kaartje en zo gericht op zoek gaan naar een match.
Rijmlotto als gezelschapsspel
Belangrijk bij dit spel bleek voor kleuters die nog moeite hebben met rijmen, dat iedereen kan winnen. Hierdoor waren de kleuters meer gemotiveerd om het spel nog eens te spelen. De rijmlotto is opgebouwd in thema's: cijfers, dieren, kleuren en vormen. Kleuters die nog niet de klik met rijmen gemaakt hebben, konden zo veel voorbeelden ontdekken en de woordenschat breidde uit.
Rijmtrein - interactie met ouders
Tijdens de herfstvakantie kregen de kleuters ook een opdracht mee naar huis: de rijmtrein. Dit is steeds een blad met 2 treinen en 3 lege wagonnetjes, de kleuters gaan op zoek naar rijmwoorden en tekenen of schrijven deze in de wagonnetjes. Er is steeds 1 locomotief met een afbeelding erin, de tweede locomotief is leeg en hier mogen ze zelf een rijmwoord kiezen. Er zijn 12 verschillende versies. Na de vakantie brachten de kleuters deze rijmtrein weer mee naar school en zo konden we deze in groepjes bespreken.
Voor de visuele ontwikkeling focuste ik me op het zoeken en vinden van letters die hetzelfde zijn. Hiernaast leren alle kleuters hun naam schrijven in hoofdletters. De aangeboden materialen zijn ook meestal met hoofdletters. Gaandeweg het schooljaar maken de kleuters meer en meer kennis met leesletters. In mijn letterbundel maakte ik een combinatie van beide materialen en een combinatie van verschillende niveaus: op letterniveau, op klankniveau en op woordniveau. Ik benoem meer en meer letters in boeken, bij opdrachten, benoemen van klanken in een woord, ...
Tweede fase: december - februari
Beginklanken ontdekken
Bij het thema 'Sint' introduceren we de beginklank 'S'. We gaan samen op zoek met de kleuters naar woorden met beginklank 'S'. Bij sommige kleuters gaat dit al vanzelf, bij andere kleuters verloopt dit moeilijker. Voor deze kleuters ontwikkelde ik het spel speurtocht naar de S van Sinterklaas. De kleuters kiezen beurt om beurt een rondje op de mijter van de Sint, we verwoorden samen het woord. Begint dit woord met de 'S', dan mogen ze het rondje houden.
Bij het thema Kerst ontwikkelde ik een gelijkaardig spel rond de beginklank 'K', hierdoor kunnen de kleuters beter focussen op het loskoppelen van de beginklank, de werking van het spel kennen ze al van het vorige thema.
De kleuters worden gemotiveerd om ook samen met de ouders op zoek te gaan naar letters, ze mogen voorwerpen meebrengen die met deze beginklank beginnen.
Introductie van de letterkroon in januari
Vanaf nu gaan de kleuters ook aan de slag met de letterkroon. Schrijf op de zon de letter waar je rond werkt. Zet de kleuters deze kroon op bij het naar huis gaan. Bevestig de kroon voorlopig met een paperclip of plakband. De kleuters gaan samen met hun ouders op zoek naar nog woorden met dezelfde beginklank. Ze tekenen deze in de wolken op de kroon en schrijven het woord eronder. Bij de kroon zit een begeleidende brief.
Dankzij de letterkroon verloopt het gesprek bij de oudercontacten makkelijker, ouders hebben zelf kunnen ondervinden of hun kind zelf al woorden kan vinden of dat hun kind als ze enkele woorden opnoemen er een woord met de juiste beginklank uit kan halen.
In het nieuwe jaar werken we rond het thema ruimte, tandarts en dinosaurus. Hier komen weer nieuwe beginklanken aan bod. De 'R','T' en 'D'. Bij elke beginklank is er een spel. De spellen kan je terugvinden in volgende bundels.
Zoekspellen met kleine verschillen
We gaan ook visueel de kleuters meer uitdagen. Ik ontwierp verschillende zoekspellen waar de kleuters rekening houden met veel kleine details. Ze hebben concentratie en een zoekstrategie nodig om de kleine afbeeldingen te kunnen vinden. Dit gaat hen helpen te kunnen focussen op meerdere letters en cijfers. Deze zoekspellen maakte ik in het thema ruimte, dinosaurus en noordpool. Deze kan je dan ook terugvinden in bovenstaande linken.
Derde fase maart-april
In deze fase gaan we weer een stap verder: visueel gaan we nog kleinere verschillen opzoeken. Ik gebruik een dobblespel met 8 afbeeldingen, alle afbeeldingen zijn eieren. Dit vergt heel wat concentratie van de kleuters. In het midden van de tafel ligt er een stapel kaarten, elke speler krijgt een kaart. Wie kan het snelst de afbeelding vinden die zowel op de eigen kaart als op de kaart op de stapel in het midden van de tafel ligt? Ook kleuters die nog moeite hebben met letters genieten van het spel en de spanning. De kleuters in teams samen laten werken gaf ook een leuke dynamiek aan het spel. Ook bied ik bij dit thema losse woordkaartjes aan en woordkaarten die passen in de letterdoos van Pompom.
Auditief starten we ook met een nieuwe vaardigheid: letters plakken tot een woord. De juf zegt de letters, de kleuters zoeken op de praatplaat van de boerderij het woord dat hierbij hoort. Al deze activiteiten kan je terugvinden in de bundel 'eieren'.
Vierde fase: mei-juni
In de laatste fase laten we de kleuters op zoveel mogelijk manieren kennis maken met letters. Elk jaar werken we rond het boek 'Het letterwinkeltje'. We maken een letterwinkel in de klas, de kleuters kunnen letters kopen die ze zelf willen, ze kunnen met de juf een boodschappenlijstje maken met de letters van een woord dat ze graag willen maken, ... Naast dit aanbod krijgen de kleuters de kans om letters na te schrijven in zand. Er zijn lettervormen in de zandbak, letterstempels in de knutselhoek, bouwkaartjes met smartmax in de bouwhoek ...
Letterbundel
Ook ga ik aan de slag met de letterbundel die ik ontwikkelde met spelletjes en opdrachten. Hieronder vertel ik in een video welke materialen er allemaal in deze letterbundel te vinden zijn. Ik soms ze hier ook op: alfabet lettermuur, lettertrein, beginklanklotto, bewegend leren wolken, koekjeskleispel, leesrups, letterbingo, letterboom, letterdobble, letterrace, smartmax bouwkaarten alfabet, letters op de trampoline, letterrace, letterschijven, marsmannetjestaal, woordenboek.
Ik hoop dat ik jullie kon inspireren om op een andere manier rond taal te werken als voorbereiding naar het eerste leerjaar en groep 3.
Via de linken in de tekst kan je de materialen ontdekken, er zijn ook veel materialen die gratis te downloaden zijn. Op mijn facebookgroep juf Vicky spelend en ontdekkend leren in de derde kleuterklas deel ik nog meer ideeën met foto's, grej's, powerpoints, tinytapspellen enz.