In de schoenendoos

Het is vrijdag, bijna het einde van de ochtend op de peuteropvang. Klaasje is nog druk in de poppenhoek aan het spelen. Vanmorgen vroeg tijdens het brengen heeft mama laten weten dat gisteren het afscheid is geweest van opa. Klaasje is gewoon mee geweest, omdat mama dit wel een goed idee leek.

Je wil wel beginnen met het starten van het afsluiten van de dag, maar je kan dit nog niet. Het valt je op dat Klaasje vooral bezig is met poppen in een schoenendoos opbergen en deze er vervolgens weer uit halen. Als je het tafereel eens van dichterbij bekijkt, dan hoor je Klaasje ook de woorden uitspreken: ‘Jij bent dood opa, jij moet in de kist’.

Even weet je niet zo goed wat te doen. Mee gaan spelen of toch niet. Je besluit om Klaasje haar spel te laten spelen, ergens weet je namelijk wel dat Klaasje bezig is met het rouwproces, op haar eigen manier. Wanneer mama Klaasje op komt halen van de peuteropvang, dan vertel je mama wat je geobserveerd hebt. Het is belangrijk dat mama weet op welke manier Klaasje omgaat met de dood van haar opa.

Kinderen van twee tot zes jaar

In deze leeftijdsfase leert het kind al steeds meer over de dood. Het leert bijvoorbeeld dat er een onderscheid bestaat tussen leven en dood. Wat de precieze definitie is van dood, dat is echter in deze leeftijd nog weleens onduidelijk. Voor het kind in deze leeftijdsfase is dood nog iets tijdelijks. Wel zal het kind in deze leeftijdsfase steeds meer en meer gaan beseffen dat dood en verdriet onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Angst voor de dood is er meestal nog niet, wel nieuwsgierigheid, want ‘hoe werkt dat dan?’. Hoe jonger het kind, hoe meer de fantasie nog een rol speelt.

Als kinderen op deze leeftijd te maken krijgen met het overlijden van een dierbare, dan kan het emotioneel in de war raken. Driftbuien en gilpartijen zijn daarbij niet uitzonderlijk, dit geldt voor zowel de peuter als de kleuter.

In deze leeftijdsfase Kinderen kan het zijn dat kinderen hun emotionele gevoelens uiten door middel van spel; bijvoorbeeld botsende autootjes of poppen in een schoenendoos. Dit is een manier voor de jonge peuter of kleuter om te kunnen omgaan met het verlies, terwijl het bij jou als ouder, opvoeder of professional door merg en been kan gaan.

Wat te doen met een peuter of kleuter die klachten van rouw ervaart?

Het is vooral belangrijk om als ouder of opvoeder zijnde naar je gevoel te luisteren en aan de hand daarvan je keuze te maken in hoe je ondersteuning of begeleiding biedt aan de peuter of kleuter. Iedere peuter of kleuter zal op een andere manier rouwen en dat vraagt van jou als ouder of opvoeder dat je weet hoe je de peuter of opvoeder het beste kan benaderen. In sommige gevallen betekent het dat je ruimte geeft om gevoelens en emoties te ontladen, en in andere gevallen kan het betekenen dat je troost biedt door de peuter of kleuter bij je te nemen en veiligheid en troost te bieden.

Wat tevens kan helpen, is om met de peuter of kleuter in gesprek te gaan over de rouw. Nu is een gesprek voeren over rouw niet heel simpel met een peuter of kleuter. Ik raad daarom dan ook aan om op zoek te gaan naar boeken passend bij de leeftijd van de peuter of kleuter en die ingaan op het thema waardoor de situatie van rouw is ontstaan. Er zijn tal van boeken te vinden in thema's zoals ziekte, verhuizen, scheiden en doodgaan. Door boeken voor te lezen aan de peuter of kleuter maak je de situatie visueel, waardoor er ruimte ontstaat om gesprekken te voeren. Wat vervolgens belangrijk is, als je als ouder of opvoeder dan het gesprek aangaat met je peuter of kleuter, is om te toetsen wat de peuter of kleuter zelf al zoal weet over het onderwerp. Wij als volwassenen hebben vaak de neiging om te spreken voor de kinderen, in dit geval raad ik dit juist ten strengste af. Door het kind te laten vertellen wat hij of zij denkt dat er speelt, kun je als ouder of opvoeder ontdekken hoe de denkwijze is van de peuter of kleuter. Wordt er toch iets benoemd wat niet correct is, dan kun je dit natuurlijk uitleggen met dus bijvoorbeeld een boek.

Heb jij ook weleens een situatie als deze meegemaakt, en welke tip heeft jou toen geholpen? Ik ben zeer benieuwd, laat je het weten in een reactie?